درزمینه بررسی معیشت، ارقام شاخص فلاکت می‌دهد از سال ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰ رقم این شاخص بیش از دو برابر است که به‌نوعی ناشی از رکود تورمی حاکم بوده است و ترکیب بیکاری و تورم بالا معشت جامعه را با بحران جدی می‌کند. درآمد متوسط خانوار شهری به متوسط قیمت یک مترمربع زیربنای مسکونی در نقاط شهری نیز در سال 1398 کمترین رقم در دهه 1399 و نسبت هزینه خالص مسکن به کل هزینه‌های خانوار شهری در فاصله 1396 تا 1399، 1،3 برابر شده است. افزایش هزینه‌های مسکن، استفاده از خانوارها را برای انجام سایر مخارج زندگی کاهش می‌دهد و هزینه معیشت را می‌کند.
در این گزارش آمده است که در دهک‌های اول تا پنجم روستایی و اول تا سوم شهریور درآمد متوسط خانوار از هزینه‌های آن کمتر است. این در حالی است که نابرابری در درآمد را در سطح جامعه نشان می‌دهد، پرداختی معیشت و پرداخت هزینه‌ها را برای درصد قابل‌توجهی از جمعیت می‌کند.
از سویی بر اساس نتایج این گزارش، گزارش‌های عمده در سطح عبارت‌اند از: مسائل جهانی اجتماعی و محیطی، کاهش در حل چالش‌های جهانی ناشی از بهبود اقتصادی متفاوت، تشدید نابرابری‌ها در اثر تغییرات نام‌نظم آب و هوایی، افزایش تهدیدات بری در تأثیرات وابستگی. دیجیتالی، تشدید ناامنی جهانی در اثر آسیبی که بر روی جا به افراد بین مرزها، مشکلاتی در استفاده از فرصت‌های فضایی و تأثیرات همه‌گیری بر روی تاب‌آوری کشورها قرار می‌گیرد.
ایران با چالش‌های فراوانی روبروست
وحید شقاقی شهری کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با فرارو با اشاره به اینکه اقتصاد ایران امروز با اَبَرچالش‌های روبرو است، اظهار داشت: هر چند در گزارش مجمع جهانی اقتصاد نسبت به چالش‌هایی مانند وضعیت وخیم معیشت مردم، رکود اقتصادی و تعمیق آن و همچنین بیکاری هشدار داده شده است، اما این چالش‌ها همیشه در جریان هستند. سالهای گذشته با ایران بوده اند، ولی در حال حاضر با چالش های نوظهوری روبرو هستیم. از سویی ریشه‌هایی از این بحران‌هایی که مجمع جهانی اقتصاد به آن اشاره کرد، به دهه هجری بر می‌گردد و مربوط به امروز و دیروز نیست.
وی افزود: این چالش‌های تداوم پیدا و امروز انباشت آن‌ها باعث بروز بحران‌های اقتصادی در ایران می‌شوند و به نوعی به دُمَل‌های چرکینی تبدیل می‌شوند. اما به اعتقاد من این چالش‌ها در برابر اَبَر چالش‌هایی هستند که امروز با آن روبرو هستند، در سطح نازل‌تری قرار دارند.
به بیان دیگر گزارش مجمع جهانی اقتصاد به این بحران‌ها هیچ اشاره‌ای ندارد، این بحران‌ها که در دهه‌های گذشته ایران با آن‌ها روبرو هستند، بسیار ضعیف و حاد هستند و اگر برای آن‌ها کاری انجام شود، ایران مشکلات بسیار زیادی خواهد داشت.
شقاقی گفت: بحران‌های نوظهور در ایران بسیار پیچیده‌تر از بحران‌هایی است که مجمع جهانی اقتصاد به آن‌ها اشاره کرده است. بحران‌هایی مانند آب، محیط زیست «ریزگردها و هوا»، فرونشست زمین و خشکسالی، پیری جمعیت، صندوق‌های بازنشستگی و فرسودگی اقتصادی ایران، از جمله اَبَرچالش‌های ایران در دهه‌های پیش از قلمداد می‌شوند. همچنین باید به این نکته اشاره کرد، هر چه شاید در نگاه اول به این بحران‌ها که به آن‌ها اشاره می‌شود، ارتباطی با اقتصاد وجود ندارد، اما باید به آن‌ها توجه داشته باشیم که برای آن‌ها به رفع مشکلات مالی چند مورد نیاز است، که این مسئله برای اقتصاد ایران مهم است. بسیار چالش برانگیز است، با توجه به مشکلات مالی و منابعی که دولت با آن ها دست و پنجه نرم می کند.
این اقتصاددان اضافه کرد: به عقیده‌ای که به آن‌ها اشاره می‌کنند، در حال حاضر نسبت به بیکاری، و تورم بیشتر هستند، زیرا آن‌ها منابع دولت و کشور را برای حل شدن می‌توانند بلعید. این است که حل آن‌ها علاوه بر بودجه هنگفت، به تعداد زیادی نیز نیاز دارد، طبیعتا در چنین شرایطی دولت باید مسائل را اولویت بندی کند، زیرا منابع مالی کشور محدود است و نمی‌توان انتظار داشت که دولت همگی را برای رفع همه این چالش‌ها انجام دهد. آن‌ها از پیچیدگی‌های زیاد، برنامه‌ریزی کند.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه برای رفع این بحران‌ها ایران در ۴ سال آینده نیازمند سرمایه‌گذاری ۴۰۰ میلیارد دلاری است. ادامه داد: برای حل مشکل کم آبی، ریزگردها و هوا، سامان دادن به صندوق های بازنشستگی، سرمایه گذاری در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی و…، به منابعی در حدود 400 میلیارد دلار نیاز است، تا وضعیت کشور را در شرایط مطلوبی قرار دهیم. همه و زمینه‌ها سروسامان داد، بنابراین در چنین وضعیتی باید سه اقدام را انجام داد.
شقاقی بیان کرد: در وهله اول باید دولت و کشور این بحران‌ها را اولویت‌بندی کنند و برای حل آن‌ها برنامه‌ریزی صورت گیرد، در وهله دوم نیز باید فکری به حال منابع مالی و تامین آن‌ها شود، دست‌ها نیز در این مورد باید در گفتگو و جماع باشد. ملی در کشور صورت پذیرد. مشاور ما در کشور در هیچ موردی گفتگو نمی‌کنیم که این موضوع بسیار بد است، زیرا در گفتگو می‌توانم هم افزایی انجام دهم و برای بررسی مشکلات راه‌حل‌های بهتری ارائه کند، اما چنین چیزی را در کشور سال‌هاست که در اختیار نداریم.
وی با اشاره به یکی از مهم‌ترین بحران‌هایی است که در سالهای آینده در ایران تشدید می‌شود، یادآور شد: بر اساس گزارش‌های بین‌المللی در سالهای پیش رو در کشورهای حوزه خلیج فارس به دلیل خشکسالی امکان سکونت وجود ندارد. موضوع باعث مهاجرت در ایران نیز خواهد شد که این موضوع نیز به یک برنامه ریزی برای این مهاجرت انجام می شود.
این کارشناس مسائل اقتصادی با بیان اینکه جمعیت سالمند در ایران رو به افزایش است، گفت: در ابتدای دهه آینده با توجه به جمعیت ۹۰ تا ۹۵ میلیونی ایران، بین ۲۵ تا ۳۰ میلیون سالمند وجود خواهد داشت که هزینه‌های این افراد در مورد بازنشستگی خواهد داشت. و چه سلامت با، اما و اگر قرار است، همین امروز صندوق‌های بازنشستگی با بحران ورشکستگی روبرو هستند و اگر از طریق بودجه عمومی کمک شود، این صندوق‌ها از پس تامین هزینه‌های خود بر نمی‌آیند، بنابراین وجوه بازنشستگی کشوری و لشگری نیاز به اصلاحات جدی دارند. دارند تا از این وضعیت وخیم خارج شوند.
